Chagas Hastalığı Nedir?

05.06.2022

Chagas hastalığı, Trypanosoma cruzi parazitinin neden olduğu enflamatuar ve bulaşıcı bir hastalıktır. Bu parazit triatoma böceğinin (reduviid) dışkısında bulunur. Bu böcek “öpücük böceği” olarak da bilinir. Chagas hastalığı, öpücük böceğinin ana vatanı olan Güney Amerika, Orta Amerika ve Meksika’da yaygındır. Nadir Chagas hastalığı vakalarına Amerika Birleşik Devletleri’nin güneyinde de rastlanmıştır.

Amerikan tripanosomiyazisi olarak da adlandırılan bu hastalık herkesi enfekte edebilir. Tedavi edilmediği takdirde Chagas hastalığı ciddi kalp ve sindirim sorunlarına yol açabilir.

Enfeksiyonun akut fazı sırasında Chagas hastalığının tedavisi paraziti öldürmeye odaklanır. Kronik Chagas hastalığı olan kişilerde paraziti öldürmek artık mümkün değildir. Bu son aşamadaki tedavi, belirti ve semptomların kontrol altına alınmasıyla ilgilidir.

İçerikler

Chagas Hastalığı Belirtileri

Başlangıçta hiçbir belirti olmayabilir. Ancak bazı kişilerde hafif semptomlar görülebilir. Genel olarak Chagas hastalığı belirtileri şunlardır:

Ateş
Yorgunluk
Taşikardi
Lenf düğümlerinin büyümesi
Vücut ağrıları
Baş ağrısı
Yutma güçlüğü
İştah kaybı
Bulantı, ishal veya kusma
Döküntü
Şişmiş göz kapağı

Bu erken belirtiler daha sonra kaybolma eğilimindedir. Ancak enfeksiyon tedavi edilmezse vücutta kalmaya devam eder. Daha sonra ciddi sindirim ve kalp sorunlarına neden olabilir:

Ani ölüme neden olabilen düzensiz kalp atışı (aritmi),
Sindirim sistemi ile ilgili sorunlar,
İnme olasılığının artması.

Bulaşma Mekanizması

Chagas hastalığı insanlar arasında doğrudan bulaşıcı değildir. Sadece öpücük böceği ile bulaşır. Bu böceklerden biri hasta bir insanı ısırdığında, emdiği kanla birlikte parazitleri de emer. Bunlar böceğin bağırsağında çoğalır ve daha sonra enfeksiyon aracı haline gelen dışkı maddesiyle birlikte salınır. Enfekte bir öpücük böceği, günlük yiyecek arayışında sağlıklı bir insanı ısırdığında, bulaşma mekanizmasını şu şekilde başlatır:

Kanla beslenerek dışkılama yapar. Deride biriktirdiği bu dışkı ile derinin devamlılık solüsyonları (yaralar, çizilmeden kaynaklanan sıyrıklar, ısırığın kendisi) veya mukoza zarlarının delinmesi (oküler, nazal, oral) yoluyla organizmaya sokulan tripanozomlarla doldurur. Tripanozomlar kana karıştıktan sonra büyümeye devam eder ve kısa süre içinde olağanüstü bir hızla çoğalmaya başlar.

Enfekte olmuş, ancak hastalıklı olmayan vinchuca (öpücük böceği) böylece tripanozomların potansiyel ve kalıcı bir taşıyıcısı haline gelir. Öpücük böceği ne zaman bir insanın ya da hayvanın kanını emse, deri üzerinde dışkı yapar ve bu dışkılar hastalığa neden olabilecek binlerce tripanozom üretir.

Chagas Risk Faktörleri

Bu faktörler Chagas hastalığına yakalanma riskini artırabilir:

Orta ve Güney Amerika ile Meksika’nın kırsal kesimlerinde bulunma,
Öpücük böceklerinin bulunduğu bir ortamda bulunma,
Enfeksiyonu taşıyan bir kişiden kan transfüzyonu veya organ nakli almak,
Güney Amerika, Orta Amerika ve Meksika’nın risk altındaki bölgelerine seyahat eden kişilerin bu hastalığa yakalanması nadirdir. Çünkü gezginler otel gibi iyi inşa edilmiş binalarda kalma eğilimindedir. Triatoma böcekleri genellikle çamur, kerpiç veya sazdan yapılmış yapılarda bulunur.

Chagas Nasıl Teşhis Edilir?

Bu hastalığın teşhisi için fiziki muayene ve kan testleri başlıca tercih edilen uygulamalardır. Hastalığın bağırsakları ve kalbi etkileyip etkilemediğini görmek için de ekstra testlere ihtiyaç olabilir.

Chagas Önlenebilir mi?

Chagas hastalığını önlemek için herhangi bir aşı veya ilaç yoktur. Sadece ortaya çıkan enfeksiyonun tedavisinde kullanılan antibiyotik ilaçlar vardır. Eğer hastalığın yaygım görüldüğü bölgelere seyahat ediyorsanız , dışarıda veya bakımsız konutlarda kalmanız riski arttırır. Önlem olarak böcek ilacı kullanmak ve hijyenik ortamda kalmak seçilebilir.

Chagas Hastalığı Tedavisi

Chagas hastalığının antibiyotik tedavisinde tercihen Benznidazol veya Nifurtimox ile yapılır. (Türkiye’de bulunmamaktadır.) Nifurtimox, erken dönem parazit enfeksiyonunda daha etkilidir. Bu nedenle akut hastalık vakalarında her zaman önerilir. Ancak kronik vakalarda etkinliği şüphelidir. Tedavi süresi 1 ila 3 ay arasında olacaktır.

Orta ve Güney Amerika’ya Seyahat Edeceklere Öneriler

Kaldığınız evin içini düzenli ve temiz tutun.
Evin çevresini sık sık kontrol edin. Öpücük böcekleri duvarlarda siyah veya koyu renkli dışkı lekeleri bırakır.
Eşyaları (kutular, giysiler, kağıtlar, çantalar, yiyecekler vb.) yığmaktan kaçının ve mümkün değilse sık sık yerlerini değiştirin.
Dışarıdaki hayvanların (köpek, kedi, tavuk vb.) eve girmesine izin vermeyin ve özellikle geceleri orada yatmayın.
Duvarlardaki ve tavanlardaki çatlakları ve delikleri kapatın.
Evin içinde veya çevresinde öpücük böcekleri tespit edilirse derhal doktora başvurun. Eve ilaçlama yapılmasının gerekli olup olmadığını uzmanlara sorun.

Kaynakça: