Ludizm (Makine Kırıcılığı) Nedir?

24.05.2022

Ludizm, 19. yüzyılın başlarında İngiltere’de ortaya çıkan ve üretim sürecinde makinelerin giderek artan kullanımını protesto eden zanaatkarların öncülüğünde ortaya çıkan bir harekettir.

Tarihte bir nevi makine kırıcılığı anlamına gelen Ludizm (Luddism veya Luddite) nedir ve ne gibi sonuçları olmuştur?

İçerikler

Ludizm Nedir?

Ludizm, 19. yüzyılın başlarında İngiltere’de ortaya çıkan ve üretim sürecinde makinelerin giderek artan kullanımını protesto eden zanaatkarların öncülüğünde ortaya çıkan bir harekettir. Luddistler, artan makine kullanımının vasıflı zanaat işçiliğini yok ettiğini ve bunun sonucu olarak da işsiz kalındığını savunuyorlardı.

Bu hareketi adını 1779’da iki dokuma tezgahının tahrip edilmesiyle anılan Ned Ludd‘dan almış ve sık sık bu tür şiddet uygulamalarına başvuran isyancılar için bir simge olmuştur. Ludditler, İngiltere’de Ludds veya Luddites olarak tanındılar.

Ludizm’in Kökeni

Ludizm’in kökeni, Birinci Sanayi Devrimi’nin Britanya’sına kadar uzanmaktadır. Endüstriyel dokuma tezgahları ve iplik eğirme makinesi gibi yeniliklerin ortaya çıkmasının ardından, işlerini kaybetmekten korkan İngiliz zanaatkarlar bu yeniliklere karşı bir hareket başlattı. Bu harekete Luddizm adı verildi.

Sanayi Devrimi’nde otomasyonun yarattığı riskle karşı karşıya kalan Luddizm’in misyonu, endüstriyel makinelerin imha edilmesinin yanı sıra bu tür yeniliklerin boykot edilmesini teşvik eden bir hareketin genişletilmesine dayanıyordu. Çünkü bu zanaatkârların yoğun çalışma ve düşük ücretleri göz önüne alındığında, yeni çıkan bu gelişmeler onlar için büyük bir tehdit oluşturuyordu.

İlk kez 11 Mart 1811’de Nottingham’da ortaya çıkmış ve sonraki yıllarda İngiltere’de çok hızlı bir şekilde yayılmıştır.

Ludizm Protestoları

Luddistler genellikle geceleri harekete geçiyordu. Kukuleta başlığı takmış bu harekete mensup Luddistler, insanlara karşı şiddetten kaçınıyorlardı. Bunun yerine makineleri, özellikle de tekstil ürünlerini hedef alıyorlardı. Varlığı bilinmeyen ancak endüstriyel düşmanlarına tehdit mektupları yazan efsanevi bir lider olan Ned Ludd tarafından yönetiliyorlardı.

Protestolar başta 1811’de Nottinghamshire olmak üzere, 1812’de West Riding of Yorkshire’da ve 1813’te Lancashire’da meydana geldi. 1812 yılında bir Luddite çetesi bir işveren olan Horsfall’un emriyle katledildi. Bu ölümler 1813 yılında York’taki toplu yargılamalar ve çok sayıda idamla doruğa ulaştı.

1816 yılında Loughborough’da ve 1817’de Nottingham’da benzer olaylar yaşansa hareket unutuldu ve protestolar genel anlamda son buldu.

Hükümet Luddite’lere nasıl Karşılık verdi?

Makine kırma işine nispeten az sayıda kişinin katılmasına ve bu işin daha çok Midlands ve Yorkshire ile sınırlı kalmasına rağmen, Londra’daki hükümet Luddite tehdidini çok ciddiye aldı. Şubat 1812’de, çerçeve kırmayı suç haline getiren önceki yasalardan bir adım daha ileri giden Çerçeve Kırma Yasası kabul edildi. Bununla birlikte artık ölüm cezası vardı. Düzeni sağlamak için binlerce parlamento askeri Midlands ve İngiltere’nin kuzeyine gönderilmişti.

Ludizm’in Sonuçları

Ludistler‘in 1811’de başlattıkları hareket pek başarılı olamadı ancak benzer motivasyonlarla 1830’da birliklerini kırsal kesimdeki harman makinelerine karşı yönlendiren Yüzbaşı Swing’in daha sonraki eylemlerine ilham verdiler.

Bu bağlamda, Ludizm ilk işçi sınıfı protesto hareketlerinden biri olarak ortaya çıkmış ve 20. yüzyıl boyunca sendikalizm, anarşizm veya komünizm gibi diğer büyük hareketlerin doğmasına neden olmuştur.

Ludizm’in Önemi

Ludizm, makinelerin tahrip edilmesi ve protestocular arasında daha fazla cana mal olan muazzam gerginlik durumunun ötesinde doğrudan etkiler yaratmadı. Ancak işçi sınıfının toplumsal hoşnutsuzluğunun ve Sanayi Devrimi ile birlikte gelen risklerin açık bir belirtisiydi.

Neo-Ludizm Nedir?

Neo-Ludizm, modern toplumda teknolojik ve bilimsel gelişmelere karşı çıkan felsefi bir akımdır. Terim, teknolojik ilerlemeyi reddeden kişilere atfedilir ve 1811 ile 1817 yılları arasında görülen Luddite hareketi ile ilişkilendirilir.

Yeni teknolojilere direnen ve teknolojilerin daha ilkel bir seviyeye geri dönmesini talep eden lidersiz veya bağlantısız grupların bir hareketi olarak da kabul edilir.

Neo-Ludizm, teknolojinin bireyler, toplumlar ve çevre üzerindeki olumsuz etkilerine ilişkin endişelere dayanmaktadır. Bu kavram, tüm yeni teknolojiler için ihtiyatlılık ilkesinin kullanılmasını şart koşmakta ve bu tür teknolojilerin, uygulamalarının getirebileceği bilinmeyen etkiler nedeniyle toplum tarafından benimsenmeden önce test edilmesini ve güvenli hale getirilmesini önermektedir.

Günümüzde Ludizm (Luddite)

Günümüzde “Luddite” terimi sosyal protesto niteliğini yitirmiş olup, daha ziyade teknolojik değişime şu ya da bu nedenle direnenleri ifade etmektedir. E-posta, cep telefonu veya diğer çağdaş teknoloji biçimlerine sahip olmayı ve bunları kullanmayı reddedenler bu şekilde anılmaktadır.