1968 Tlatelolco Katliamı

Tlatelolco Katliamı ya da Plaza de las Tres Culturas Katliamı, Meksika hükümeti tarafından 2 Ekim 1968 tarihinde söz konusu meydanda toplanan binlerce protestocuya karşı gerçekleştirilmiş bir katliamdır.

Bu trajedi 1968 Öğrenci Hareketi olarak bilinen ve UNAM, IPN ve diğer üniversitelerden öğrencilerin Mexico City’de öğretmenler, işçiler, profesyoneller ve entelektüellerin katıldığı, ekonomik krizin ortasında otoriter ve baskıcı bir devletin demokratikleştirilmesi çağrısında bulunan kitlesel bir protestoya öncülük ettiği bir dizi eylem ve gösteri bağlamında meydana geldi.

Katliam; Meksika Ordusu, Gizli Polis ve Federal Güvenlik Müdürlüğü (DFS) ile birlikte “Batallón Olimpia” olarak vaftiz edilen paramiliter bir grup tarafından gerçekleştirilmiştir ve 1968’e damgasını vuran Latin Amerika ve dünyadaki adalet mücadelelerinin yanı sıra halklarıyla karşı karşıya gelen hükümetlerin yapabilecekleri baskıcı terörü temsil eden bir olaydır.

1968 Tlatelolco Katliamının Özellikleri

Tlatelolco Katliamı’nın özelliklerini şu başlıklar halinde açıklamak mümkündür:

Arka Plan

Tlatelolco katliamı, UNAM ve diğer Meksika üniversitelerindeki öğrencilerin öncülük ettiği bir dizi halk protestosu ve eylemi bağlamında gerçekleşmiştir. Ancak o dönemde Meksika devleti tarafından işlenen ilk katliam değildi. 1942’de IPN’de (Instituto Politécnico Nacional) diplomalarının daha fazla yasal olarak tanınması talebiyle grev yapan öğrencileri katletmişti.

Öte yandan 1958 yılında işçiler, profesyoneller ve köylülerden oluşan çok sayıda toplumsal hareket daha iyi iş ve ücret talebiyle ayaklanmıştı. Baskıcı eylemlerin sertliği silahlı mücadele dönemini tetikledi. Tüm bunlar; 1964, 1966 ve 1967’deki müteakip olaylarla birlikte, 1968’de meydana gelen halk hareketinin önünü açtı.

Katliamlar

Göstericilerin vurulması 2 Ekim 1968’de akşam saat 6 sularında, greve öncülük eden grev liderleri tarafından çağrılan kalabalığının Mexico City’deki Tlatelolco’daki Plaza de las Tres Culturas’ta gerçekleşti.

Hareketin sözcülerinin ve çok sayıda gazetecinin toplandığı Chihuahua binasına, ellerindeki beyaz mendille tanınan Olimpia Taburu mensupları sızmış ve protesto çevresinde kamu düzenini koruyan Meksika Ordusuna ateş açarak silahsız sivil kitleye karşı açıkça vicdansızlık olan bir misillemeyi meşrulaştırmışlardır.

Ordu, herhangi bir mahkeme kararı olmaksızın göstericileri çevredeki binalara kadar takip etti. Saatler sonra Plaza cesetlerle doldu ve öğrenciler Chihuahua binasının önünde toplandı. Burada soyunmaya zorlandılar. Gazeteciler tutuklandı, görüntülerine ve tüm materyallerine el konuldu. Hatta bazıları soyuldu ve yaralandı. Gözaltına alınanlar hapsedildi ve askeri gözaltı kamplarına gönderildi.

Ölümler

Resmi hükümet açıklamasında katliamda 20 kişinin öldüğü belirtilse de, kesin sayı bugün dahi bilinmemektedir. Meksikalı yazar Elena Poniatowska’nın oğlunu aramak için cesetleri karıştıran bir anneyle yaptığı röportajlar, meydanın bir köşesinde 65’ten fazla ayrı ceset olduğunu ortaya koyuyor.

Daha sonraki anlatımlara göre öldürülenlerin sayısı 200 ila 300 arasındadır. Ancak bazı versiyonlarda binden fazla olduğu iddia edilmektedir. Cesetler, daha sonra gizlice yakılmak üzere çöp kamyonlarına yüklendi ve vinçlerle taşındı.

CIA Müdahalesi

Daha sonra yapılan soruşturmalar, Latin Amerika’daki diğer pek çok olayda olduğu gibi, LITEMPO operasyonu kapsamında Meksika hükümeti adına planlama, danışmanlık ve istihbarat çalışmalarına aktif olarak katılan ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı’nın (CIA) trajik olaylara dahil olduğunu da ortaya çıkardı.

Sorumlular

Katliam uluslararası makamlara soykırım ve insanlığa karşı suç olarak ihbar edilmesine ve dönemin Meksika savcısının da ilgili şikayeti desteklemesine rağmen, mahkemeler şikayeti reddetmiş ve o dönemde başka bir soruşturma yapılmamıştır. Meydana alelacele dikilen ve üzerinde katledilen vatandaşların sadece 20’sinin isminin yazılı olduğu bir mezar taşı dikildi.

Bugün Meksika ordusu, dönemin gizli polisi ve Olimpia Taburu’na bağlı paramiliter güçler katliamın failleri olarak kabul edilmekte ve katliamın koordinatörünün bizzat Meksika Devlet Başkanı Gustavo Díaz Ordaz olduğu iddia edilmektedir.

1968 Tlatelolco Katliamı Sonuçları

Tlatelolco Katliamı sivil toplumun sözde demokratik güçlere karşı eleştirel bir tutum geliştirmesinde önemli bir rol oynamış, bu da devlet üniversitelerindeki hoşnutsuz kesimleri daha da radikalleştirmiş ve kent ve kır gerillalarının oluşumuna yol açarak Meksika Kirli Savaşı olarak bilinen çatışma dönemini başlatmıştır (2000 yılında sona ermiştir).

Önemi

Trajik sonucuna rağmen (hareket nihayet o yılın Aralık ayında dağıldı) 1968 öğrenci hareketi (bazılarının “1968 Kültür Devrimi” olarak adlandırdığı) toplumun, ailenin ve haberleşmenin temellerinin dünyanın daha fazla demokratikleşmesi için atıldığı küresel bir protesto ve kural tanımazlık hareketinin önemli bir parçasıydı.

Anma Törenleri

Plaza de las Tres Culturas‘daki tabelada ölenlerden sadece 20’sinin ismini içerse de, olay artık Meksika kültüründe tanınmakta ve anılmaktadır. Katliam, 2011 yılından bu yana 2 Ekim’de ulusal yas günü ilan olarak anılmakta olup bu tarihin Temsilciler Meclisi’nin şeref kürsüsüne yazılması önerilmiştir.