Uzay Sondası Nedir?

Uzay sondası, sırlarla dolu bu âlem hakkında bilgi edinmeye olanak tanıyan en önemli araçlardan biri. Uzay hakkında doğru veya yanlış birçok söylenti var. Hangisinin gerçek olduğunu belirlemek noktasında ise devreye uzay sondaları giriyor.

Astronomlar uzay ile ilgili daha fazla şey öğrenmek için uzaya çeşitli araçlar yolluyor. İşte, bilimsel araştırma veya uygulama gibi amaçlarla uzaya fırlatılan araçlardan biri de uzay sondaları. Bunlar gezegenlere, Ay’a, uzayın derinliklerine yollanıyor. Aynı zamanda ‘uzay aracı’ olarak bilinen sondalar, bu gizemli dünyanın kapılarını aralayarak bilinmeyen yönlerini insanoğluna görünür kılıyor.

Uzay Sondası Özellikleri Nelerdir?

Yukarıdaki açıklamaları özetleyecek olursak, uzayla ilgili bildiğimiz her şeyi bu sondalara borçlu olduğumuz söylenebilir. Peki bu araçlar nasıl çalışıyor? Hangi özelliklere sahipler?

Onlardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz:

• Her uzay sondasının yörüngesi gezegenlerin, Güneş’in ve Ay’ın çekim kuvvetinden yararlanıyor. Bu nedenle ‘açık yörünge’ olarak nitelendiriliyor.
• Uzay sondaları gezegenlerin etrafında tur atarak bilgi topluyor ve edindiği bilgileri dünyaya aktarıyor. Bu döngü böyle devam ediyor. Taa ki artık kullanım süresini doldurup o uzay sondasına ihtiyaç kalmayana dek…
• Özel cihazlarla veya kameralarla donatılan uzay sondaları çeşitli gezegenlerin resmini çekiyor, muhtelif cisimleri tarıyor ve inceliyor. Bazıları gök cisimlerine iniş yapmak suretiyle veri elde ediyor.
• Kimi uzay sondaları tek yönlü, kimileri ise çift yönlü. (Hayabusa 2 veya benzeri sondalar çift yönlü olanlara örnek.)
• Uzay sondaları gücünü güneş panellerinden ve çürüyen radyoaktif maddelerden alıyor.

Uzay Sondaları Nelerdir?

Bildiğimiz kadarıyla şu an aktif olarak görevine devam eden 20 uzay sondası bulunuyor. Uzay sondalarında öne çıkan ülkeler ise şunlar:

1. Çin,
2. Hindistan,
3. Japonya,
4. Ukrayna,
5. Rusya,
6. ABD.

Başlıca Uzay Sondası Çeşitleri

Bu alandaki en popüler bazı araçlar şu şekilde:

1. VOYAGER 1,
2. SPIRIT ve OPPORTUNITY,
3. VENERA 7,
4. LUNA 1,
5. HUYGENS.

1.     Voyager 1

Bu, NASA’ya ait bir uzay sondası. Dünyamızdan en fazla mesafede uzaklaşmayı başaran uzay sondası bu. Başka bir ifade ile, gezegenimize karşı uzaklığı en çok olan ve bu nedenle uzay hakkında daha kapsamlı bilgi toplamaya imkân tanıyan bir araç.

15 Eylül 1977 itibariyle uzaya gönderilen bu uzay sondasının işlevi hâlen devam ediyor. O günden beri ilerlemeyi sürdüren Voyager 1, Satürn sisteminden çektiği pek çok fotoğrafı dünyaya ileterek uzay çalışmalarına yön verdi. Satürn’den ve Jüpiter’den dünyaya bilgi aktaran bu uzay aracı, en ayrıntılı fotoğraflara imza atarak diğer uzay sondalarından bir adım öne çıkıyor.

2.     Spirit ve Opportunity

2003 senesinde Mars’a fırlatılan bu uzay sondası, 2007 yılının 6 Şubat tarihine kadar Mars’ın yüzeyinde 10 kilometre kadar ilerledi. Mars’ın yüzey özelliklerini ve jeolojik yapısını araştırmak amacıyla kullanıldı.

• Önerilen İçerik: Uzay Oteli

3.     Venera 7

Bu ise Venüs’e yumuşak iniş yaparak görevini orada icra eden bir uzay sondasıydı. İnerken veya indikten sonra Venüs atmosferinin sıcaklık değerlerini ölçümledi. Bunları dünyaya iletti ve gezegenimize uzaydan bilgi aktarımı yapan en başarılı uzay araçlarından biri olma özelliğine kavuştu.

4.     Luna 1

Bu araçtan önce uzaya pek çok defa birtakım araçlar fırlatılmıştı. Bazıları dünyada mahsur kalmış, bazılarıysa fırlatıldıktan sonra patlamıştı.

İlk başarı ise Luna 1 ile sağlandı. Bu uzay sondası hızı ile Dünya’nın kurtulma hızını aştı. 83 saat içerisinde Ay yüzeyinin hemen üzerinde, tam 5995 km yol katetti.

Ay, kendine özel bir manyetik alana sahip değil. İşte bu bilgiyi Luna 1 sayesinde öğrendik. Öte yandan Luna 1, Güneş rüzgarına dair önemli ölçümleri de gerçekleştirdi.

5.     Huygens

2004 yılının ilk çeyreğinde Satürn sistemine gönderilen bu uzay sondası hızlı bir başlangıç yaptı. Daha sisteme dâhil olur olmaz üç yeni uydu keşfetti.

Görevi boyunca;

• Iapetus,
• Enceladaus,
• Titan,
• Phobe gibi uyduların ve Satürn’ün çevresinde dolaştı. Huygens sondasını 25 Aralık 2004’te Titan’a bıraktı. Huygens, yörüngeyi turlamaktan sorumluydu.

Sonda, 14 Ocak 2005 tarihinde Titan atmosferine girdi. 2,5 saat sonra da Titan yüzeyine iniş yaptı.

Cassini üzerinde yer alan değişik analiz ve ölçüm ekipmanlarıyla Satürn sisteminde bulunan gökcisimlerinde araştırmalarına devam ediyor.

Huygens çoğunlukla şu alanlarda araştırma yapıyor:

• Yörüngeler,
• Mevsimsel döngüler,
• Yeryüzü şekilleri,
• Atmosfer yapısı,
• Halkalar vs.

Sonuç

Uzay sondası; güneş sistemini, gezegenleri veya çeşitli nesneleri incelemek için bilim adamlarına yardımcı bir araç. Genellikle yolcusuz olarak uzaya gönderilen uzay sondaları, dünya yörüngesini aşarak bilinmeyeni keşfetmek için kullanılıyor. Uzaydan çok kıymetli bilgiler toplayan bu cihazlar, bunları dünyaya geri ileterek çalışıyor. Böylelikle uzay ile ilgili çalışmaların hız kazanması, yeniliklerin ve gelişmelerin birbiri ardına gelmesi mümkün oluyor.